Lemmens, Jacques-Nicolas
Biografie
Annelies Focquaert
Jacques-Nicolas Lemmens werd geboren op 3 januari 1823 in Zoerle-Parwijs (Antwerpse Kempen). Zijn eerste opleiding kreeg hij van zijn vader Jean-Baptiste, die koster-organist was in de dorpskerk. Zijn vader stuurde hem op 11-jarige leeftijd naar Van Den Broeck, organist in Diest. In 1839 werd hij toegelaten aan het Brusselse Conservatorium in de pianoklas van Léopold Godineau; maar hij moest in datzelfde jaar zijn studies tijdelijk afbreken door een ziekte van zijn vader, wiens functies als koster-organist in Zoerle-Parwijs moesten worden overgenomen. Eind 1839 kwam de plaats voor organist in de Sint-Sulpitiuskerk in Diest vacant: Lemmens solliciteerde en kreeg de job. Maar het verlangen om verder te studeren was te groot: korte tijd later gaf hij zijn werk op en trok hij weer naar het Conservatorium, waar hij eind 1841 leerling werd van Michelot.
Van Fétis kreeg hij in die jaren les in contrapunt, fuga en orgel. Sinds 1842 was Christian Girschner aangesteld als orgelleraar: Lemmens kwam in diens klas terecht in december 1844. Al in 1845 behaalde hij zijn eerste prijzen voor compositie en orgel. Hij werd in 1846 door Fétis met een regeringsbeurs naar Adolf Hesse in Breslau gestuurd om er de Duitse stijl te leren: Lemmens bleef er echter maar een maand of vier en leerde er naar eigen zeggen niets. Fétis zorgde ervoor dat Girschner - die teveel eigen ideeën had - werd ontslagen aan het begin van het schooljaar 1848-1849 om in 1849 Lemmens te benoemen als orgelleraar in het Brusselse Conservatorium.
Lemmens' carrière als internationaal concertorganist en als orgelexpert nam vanaf 1850 een hoge vlucht, mede door zijn contacten met Aristide Cavaillé-Coll en door de steun van Fétis. Vanaf 1850 gaf hij zijn Nouveau Journal d'Orgue uit, een verzameling kerk- en orgelmuziek in de Duitse stijl. De orgelmethode Ecole d'Orgue basée sur le Plain-Chant Romain die daaruit voortvloeide, verscheen in 1862 en kende een zeer grote verspreiding in Europa. Hij trouwde in 1857 met de Engelse sopraan Helen Sherrington, waardoor zijn werkgebied zich meer en meer naar Engeland verschoof.
In 1869 nam hij (omwille van financiële redenen) ontslag in het Brusselse Conservatorium en vestigde hij zich permanent in Londen, waar hij samen met zijn vrouw verder bouwde aan hun gezamenlijke concertcarrière en zich sterk op het harmonium concentreerde. In 1878 keerde hij op vraag van de Belgische kerkelijke overheden terug naar België om er in Mechelen een school voor Kerkmuziek op te starten (1879), het latere Lemmensinstituut. Hij stierf voortijdig op 30 januari 1881, na amper twee jaar aan de uitbouw van zijn school te hebben kunnen werken.
Onder zijn leerlingen bevinden zich niet alleen Joseph Callaerts, Joseph Tilborghs, Clément Loret en Alphonse Mailly, maar ook Alexandre Guilmant en Charles-Marie Widor (al volgden zij enkel als privé-leerling les in Brussel).
Audio en video
Bibliografie
Anderen over deze componist
- Bastiaens, L.: De orgelopleiding aan het koninklijk conservatorium te Brussel, in: Orgelkunst, jrg. 18, nr. 2, juni 1995, p. 65-70.
- d'Hooghe, K.: Lemmens, Widor en de Franse Bach-traditie - overwegingen, in: Orgelkunst, jrg. 11, nr. 3, september 1988, p. 126-133.
- Duclos, J.: Essai sur la Vie et les Travaux de l'Auteur, in: Du Chant Grégorien, sa mélodie, son rythme, son harmonisation, Ouvrage Posthume de Jacques-Nicolas Lemmens, publié par les soins de l'abbé Joseph Duclos, Gent, 1886, p. xiii-xlix.
- Ferrard, J.: La Sainte tradition de Hesse à Dupré, in: La Flûte harmonique, nr. 61-62, 1992, p. 43-61.
- Fétis, F.: Lemmens, Jacques-Nicolas, in: Biographie universelle des musiciens, 2e uitgave, dl. 5, Parijs, 1875, p. 267-268.
- Fétis, F.: Lemmens (Jacques-Nicolas), in: Biographie universelle des musiciens et bibliographie générale de la musique par F.-J. Fétis, supplément et complément, publiés sous la direction de Arthur Pougin, Parijs, 1880, p. 97-98.
- Focquaert, A.: Jacques-Nicolas Lemmens: leven en werk van een organist, studie ingediend tot het bekomen van de graad van Laureaat van het Orpheusinstituut, Gent, 2006 (onuitgegeven).
- Focquaert, A.: Jacques-Nicolas Lemmens (1823-1881), Nouveaux éclairages sur la vie et l'oeuvre d'un organiste, in: L'orgue francophone - Bulletin de liaison de la Fédération Francophone des Amis de l'Orgue, nr. 41, 2010 (Aulnay-sous-Bois), p. 49-73.
- Focquaert, A.: Jacques-Nicolas Lemmens: leven en werk van een organist in een nieuw licht, in: Orgelkunst, jrg. 30, nr. 1, maart 2007, p. 17-36.
- Focquaert, A.: Aspecten van Lemmens’ leven in Engeland (I): Londen, 1851-1869, in: Orgelkunst, jrg. 35, nr. 2, juni 2012, p. 75-93.
- Focquaert, A.: Aspecten van Lemmens’ leven in Engeland (II):, in: Orgelkunst, jrg. 35, nr. 3, september 2012, p. 125-143.
- Gregoir, E.: Lemmens (Jacques), in: Galerie biographique des artistes-musiciens belges du XVIIIme et du XIXme siècle, Brussel, 1862, p. 123-124.
- Gregoir, E.: Lemmens (Jacques), in: Les artistes-musiciens belges au XVIIIme et au XIXme siècle, Brussel, 1885, p. 278-279.
- Naessens, B.: J.N. Lemmens. De noodzakelijke vernieuwer en stuwende motor achter de heropbloei van het 19de-eeuwse orgellandschap. Verhandeling ingediend tot het behalen van de graad Meester in de Muziek optie Orgel, Leuven, 2003 (onuitgegeven).
- Peeters, F.: Lemmenshulde, in: Musica Sacra, september 1951, p. 102-106.
- Roose, P.: De inleiding bij de posthuum uitgegeven orgelwerken van J.N. Lemmens (1823-1881), in: Orgelkunst, jrg. 4, nr. 4, december 1981, p. 17-22.
- Thys, A.: Jacques-Nicolas Lemmens, in: Historique des sociétés chorales de Belgique, Gent, 1855, p. 192.
- Verdin, J.: Jacques-Nicolas Lemmens, in: Handbuch Orgelmusik (Komponisten - Werke - Interpretation), 2e uitgave, Kassel, 2010, p. 249-251.
Artikels
Höflich-uitgave: Aspiration religieuse (1856)
Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 2570
Historische teksten
Lemmenshulde door Flor Peeters
Toespraak gehouden door Prof. FLOR PEETERS tijdens het Internat. Orgelcongres te Tongerlo, 4-6 Aug. 1951.