Höflich-uitgave: Preludio e narrazione per soprano ed orchestra, op. 18

Frits Celis componeerde deze muzikale reflectie over oorlog, verlies en verdriet in 1983 op vraag van de concertorganisatie Philharmonische Vereniging van Antwerpen. Als tekst koos hij het aangrijpend gedicht De ouders van priester-dichter Anton Van Wilderode (1918-1988), een vriend van Celis. Van Wilderode schreef het gedicht bij de beelden Het treurende ouderpaar dat de Duitse kunstenares Käthe Kollwitz maakte ter nagedachtenis van haar zoon Peter, die op 23 oktober 1914 op achttienjarige leeftijd ‘in Vlaamse velden’ sneuvelde. De beelden die de rouwende Käthe en haar man Karl voorstellen, werden in 1932 op een voorlopige Duitse militaire begraafplaats geplaatst, die in 1956 werd ontruimd en overgebracht naar het huidige Deutscher Soldatenfriedhof in Vladslo. De beelden blikken naar de grafsteen van de zoon, maar ook naar de meer dan 25.000 Duitse gesneuvelde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Käthe Kollwitz wou niet alleen haar eigen verdriet in steen houwen, maar ook dat van alle ouders van gesneuvelde soldaten. Het dubbelmonument groeide zo uit tot een pacifistisch symbool dat zelf ook andere kunstenaars inspireerde. Onder hen dus Anton Van Wilderode, die met zijn gedicht De ouders op zijn beurt Celis tot componeren aanzette. Hij begon de compositie op 21 april 1983 en voltooide op 4 juni 1983 de orkestratie van het eerste orkestrale deel. Daarna liep het wat moeizamer, maar nadat hij een deel van de orkestratie van het tweede deel tijdens een Italiëreis kon afwerken, voltooide hij het werk op 13 augustus 1983. Hij droeg de compositie op aan de nagedachtenis van zijn ouders.

Over het werk schreef Celis: ‘In mijn compositie heb ik slechts getracht zo suggestief mogelijk de wisselende stemmingen te verklanken die het gedicht oproept. Het enigszins verhalend element dat erin vervat ligt, gaf me de titel “Narrazione” in. Vermits de gedachtegang in de loop van het gedicht meermaals verspringt, leek het me aangewezen om de tekst, daar waar nodig, te onderbreken door een instrumentaal tussenspel, dat het verhaal als het ware verder stuwt en tevens als brug fungeert tussen twee uiteenlopende stemmingen.

De structuur van het voorafgaande Preludio bestaat hoofdzakelijk uit een soort dialoog tussen twee melodische elementen.
In beide onderdelen van de compositie duikt telkens weer hetzelfde interval op, namelijk de verminderde kwint, die als een obsessie het hele muzikale gebeuren doorpriemt en als dusdanig het fatum, de onontkoombare tragiek van de oorlog symboliseert.’

De creatie van Preludio e narrazione vond plaats op 20 maart 1984 in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen. Ari Ostrov-sky dirigeerde sopraan Jacqueline Van Quaille en de Philharmonie van Antwerpen (nu: Antwerp Symphony Orchestra). Eind 1985 werd het werk in het Omroepcentrum in Brussel opnieuw uitgevoerd door Jacqueline Van Quaille, deze keer begeleid door het BRTN-Filharmonisch Orkest (nu: Brussels Philharmonic), gedirigeerd door Fernand Terby. Het is deze opname die zou dienen als soundtrack voor de filmische evocatie die regisseur Raf Verpooten maakte en die op 11 november 1988 – herdenking van de Wapenstilstand – werd uitgezonden op de BRTN (Vlaamse televisieomroep). Dezelfde opname verscheen ook op de cd Frits Celis (Phaedra – In Flanders’ Fields, vol. 3). Later werd het werk nog enkele keren hernomen, onlangs nog op 10 november 2018 in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen tijdens het ‘Herdenkingsconcert 14-18’. Uitvoerders waren toen sopraan Liesbeth Devos en het Antwerp Symphony Orchestra, gedirigeerd door Giancarlo Andretta.

Voor die laatste uitvoering heeft de componist in het deel Narrazione de soms moeilijk te vinden roertrom vanaf de vijfde maat (repetitiecijfer 1) vervangen door pauken die een vergrote kwart hoger (ais) dienen gestemd en genoteerd dan de lage paukenpartij waarmee het stuk begint.

Duurtijd: ca. 21’

Deze partituur werd uitgegeven naar aanleiding van de 90ste verjaardag van de componist. Deze uitgave is een facsimile van het autografisch handschrift dat bewaard wordt in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen.

Dewilde, J.: [Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 2572, 2019].