Partituren van Jef Tinel gedigitaliseerd

Renaat Veremans is de componist van Vlaanderen. Lodewijk De Vocht componeerde Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen. Jef Van Hoof wordt automatisch gelinkt aan Groeninghe en Gaston Feremans is het Gebed voor het Vaderland. Dat deze componisten behalve hun ‘topper’ heel wat andere interessante muziek bijeengeschreven hebben, ontgaat velen. Datzelfde lot ondergaat componist Jef Tinel (1885-1972). Veel Vlamingen kennen en zingen met overtuiging zijn strijdlied Wij zijn bereid, maar verder reikt hun kennis over de toondichter ervan niet. Nochtans puilde zijn kast uit van handgeschreven partituren: volksliederen, kunstliederen, koorwerken voor diverse bezettingen, missen en motetten voor koor en orgel, pianobundels, orgelwerken, een trompetconcerto, toneelmuziek en composities voor symfonisch orkest, strijkorkest, harmonie en fanfare. Het zullen niet allemaal meesterwerken zijn, natuurlijk niet, maar er zitten heel wat composities bij die een ruimere aandacht verdienen.

We steunen ons hierbij op citaten van niet de minsten. In 1922 schreef Alfons Moortgat aan Tinel: "De kunst zit in het bloed, en geen wonder! Uw liederen zijn waarlijk een openbaring voor mij geweest.” In 1924 bevestigde Moortgat die indruk in zijn voorwoord van een muziekbundel: “Ik beschouw het als een voorrecht dat ik deze begaafde leerling van E. Tinel in mijn bundel ‘Orgelmuziek’ voor ’t eerst aan het publiek heb mogen voorstellen als een moderne volgeling van Schumann voor het Vlaamse lied. In deze lof kan enige overdrijving zijn wanneer men hem toepast op zijn kunst in globo; maar zeker is het dat zijn beste liederen het intieme en gemoedelijke van Schumann nabijkomen. Ook de geestelijke liederen van zijn hand (…) hebben reeds de aandacht op hem gevestigd en Muziekwarande mag dan ook terecht schrijven dat hij er onder de jongeren ongetwijfeld de kroon spant.” Ook Emiel Hullebroeck prees Jef Tinel om zijn liederen en raadde hem aan ze naar Arthur Wilford te sturen ter publicatie. In 1926 schreef Jules Van Nuffel aan Jef Tinel vol lof over zijn liederen en koorwerken en drukte de hoop uit dat hij ze zou kunnen laten drukken. Zelfs de kritische collega Lieven Duvosel noemde Tinels werken ‘pareltjes’.

Ondermeer het Davidsfonds, het VNZ/ANZ, De Roelanduitgaven van Willem De Meyer, Arthur Wilford (Het Vlaamsche lied), Alfons Moortgat, NV De Standaard, Averbode’s weekblad en De Ring publiceerden liederen, pianostukjes en orgelwerken. Vorig jaar publiceerde Kurt Bikkembergs in zijn Collectio Cathedralis het motet O Salutaris hostia voor gemengd koor en orgel. Momenteel werkt hij aan de uitgave van de Missa in honorem sacratissimi sacramenti voor gemengd koor en orgel. Hij voerde deze composities inmiddels al uit in de Brusselse kathedraal. In het digitaliseringproject van het ANZ kwamen ook reeds enkele liederen van Tinel aan bod en in de bibliotheek van Koor en Stem zijn heel wat koorcomposities van Tinel ter inzage.

Dat alles toont aan dat men geloofde en gelooft in de kwaliteit van veel werken van Jef Tinel. Orkestwerken, de meeste liederen en veel composities voor koor, piano en orgel bleven echter onuitgegeven en liggen quasi onuitgevoerd in het familiearchief. De uitvoerders kennen deze werken bijgevolg niet en vinden blijkbaar ook niet gemakkelijk de weg naar de wel uitgegeven stukken. Daarom startte ondergetekende met het publiceren van een aantal werken van Jef Tinel op de internationale partiturenwebsite IMSLP. Daarbij kon beschikt worden over enkele door André Van Ryckeghem gedigitaliseerde partituren en werden een aantal partituren eigenhandig uitgetikt.

Zo staat er een ruim aantal koorwerken op de site: 6 Gezelleliederen; Fantasia; Keer dine oghen; Twee kinderen; bewerkingen van kerstliederen; volksliedbewerkingen; motetten, missen voor gemengd koor met of zonder orgelbegeleiding. Nergens anders te vinden dan daar zijn de partituren van zijn Suite voor Orkest; Suite voor strijkorkest; Miniatuurtriptiek voor strijkorkest; Fantasie op ‘Het viel een hemels douwe’ voor snarenensemble; het koorwerk Als ’t bruine veld voor gemengd koor en strijkers. Al deze composities werden rechtstreeks overgetypt vanuit het handschrift. Het werk is helemaal nog niet af. 48 stukken zijn op dit ogenblik gepubliceerd. Er wordt verder aan gewerkt, in de overtuiging dat het huidige aanbod al een bescheiden beeld geeft van Tinels oeuvre en de aandacht van uitvoerders en publiek verdient. Er zijn werken bij uit zijn jeugdjaren en werken uit de jaren ’50 en ‘60, toen hij al meer dan 70 was.

Jef Tinels muziek kadert in de laat-romantiek, maar klinkt nooit overladen, hol of pathetisch. Zijn muziek is eerder intiem en sereen, vandaar de vergelijking met Schumann. Hij bewonderde zowel Bach als Benoit. Bij Benoit haalde hij o.a. de volksverbondenheid en rijke melodieën. Bij Bach leerde hij de klassieke harmonie en overdachte structuur. En dat alles werd op een persoonlijke wijze verwerkt.

We hopen daarom oprecht dat Vlaamse (en buitenlandse) musici deze partituren willen bekijken en uitvoeren. Het biedt hun de kans om met een origineel en ongekend repertoire naar buiten te komen dat zeker zal aanspreken en boeien. Via internet doken er al concertprogrammaties op uit Nederland waar motetten van Tinel via deze site werden in opgenomen. Dus mag Vlaanderen niet achterblijven.

In 2012 is Jef Tinel precies 40 jaar overleden. In 2015 herdenken we zijn 130ste geboortedag. Ideale gelegenheden om met werk van hem naar buiten te treden.

De partituren van IMSLP kunnen gratis gedownload en gekopieerd worden (http://imslp.org/wiki/Category:Tinel,_Jef). De uitvoerders moeten alleen aangifte doen bij SABAM voor de auteursrechten van de uitvoering.

Voor opmerkingen en vragen rond deze en andere (nog niet gedigitaliseerde) werken van Jef Tinel kan men steeds bij de auteur van dit artikel terecht (onder meer via SVM@ap.be).