Ga verder naar de inhoud
Menu
Home Nieuwsbrief 104 - oktober 2011

Nieuwsbrief 104 - oktober 2011

Symposium Flor Peeters

25 jaar geleden, op 4 juli 1986, overleed organist, componist en pedagoog Flor Peeters. Naar aanleiding van deze herdenking organiseert het Lemmensinstituut een tweedaags symposium rond deze Vlaamse orgelpersoonlijkheid. Verschillende facetten uit zijn veelzijdige loopbaan zullen worden belicht door gastsprekers die Flor Peeters persoonlijk hebben gekend of die zich in deze figuur hebben verdiept. De twee symposiumdagen worden ook afgesloten met concerten, waarop bekende, maar ook minder bekende bladzijden uit Peeters’ oeuvre ten gehore worden gebracht. Op 16 november horen we in de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen de Suite: Quattuor for 4 trombones opus 82, Missa festiva opus 62, Lied Symphony opus 66 en Entrata Festiva opus 93. 17 november begint met een liedrecital met muziek van Flor Peeters. In de kapel van het Lemmensinstituut volgt ‘s avonds een concert met Passacaglia e Fuga opus 42, Sonate voor piano en trompet opus 51, Trio for Flute, Clarinet and Bassoon opus 80 en Concerto voor orgel en piano opus 74.

Het volledige programma met alle lezingen en concert vindt u hier:
- woensdag 16 november 2011
- donderdag 17 november 2011

Visser-Neerlandia cultuurprijs voor De Tweede Wereldoorlog in muziek

door Michael Scheck

Op voordracht van het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek en met de steun van enkele eminente persoonlijkheden uit het Nederlandse en Vlaamse cultuurleven, reikte het Algemeen-Nederlands Verbond een cultuurprijs uit aan de Stichting MusicForce en het Nederlands Muziek Instituut. De prijs werd toegekend naar aanleiding van het gezamenlijk online project van deze beide verenigingen: De Tweede Wereldoorlog in muziek. De plechtigheid vond plaats op 21 oktober jl. in de aula van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.

De Tweede Wereldoorlog in muziek vertelt over de betekenis van muziek tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland, voormalig Nederlands-Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen. Op de projectsite is muziek te downloaden die in de oorlog is gecomponeerd, of is ontstaan naar aanleiding van de oorlog. De site geeft uitgebreid aandacht aan het muziekleven tijdens de oorlogsjaren, verboden muziek, muziek in de doorgangs- en vernietigingskampen, spotliedjes, amusementsmuziek en propagandaliederen. Ook zijn er ervaringsverhalen te zien en te horen van mensen voor wie muziek tijdens de Tweede Wereldoorlog een wezenlijke rol speelde. Het werd een aangrijpende kroniek van het leven en overleven met muziek in menselijk extreme omstandigheden.

Het online project is te bekijken op de websites www.wo2-muziek.nl/nl en www.musicforce.org.

Nieuwe componistenfiches en vertalingen

door Annelies Focquaert

Naar aanleiding van de première van de cantate Larum op 13 november (zie elders in deze nieuwsbrief) schreven we de biografie en bibliografie van Raf Belmans. Van mevrouw Ghislaine De Regge kregen we nog aanvullingen over onze fiche van Ernest De Regge, die daarmee aangepast werd. Julius Van Etsen kreeg een bibliografie.

Verder werden er drie fiches naar het Engels vertaald: Jan Van den Eeden, Ernest Van Nieuwenhove en Pieter Jan Van Paesschen.

Bladeren in het levensboek van August De Boeck

door Frank Teirlinck en Annelies Focquaert

Op 7 oktober 2011 werd in Merchtem het August De Boeckjaar feestelijk geopend met een academische zitting, waarbij onder meer de monografie August De Boeck (1837-1965) componist, werd voorgesteld.

De redactie van deze monografie was in handen van Jozef De Beenhouwer en Frank Teirlinck. Zij konden daarbij een beroep doen op een aantal eminente musici, musicologen en kunsthistorici die bereid waren om belangeloos hun medewerking te verlenen: Walter Callaert, Frits Celis, Jozef De Beenhouwer, Jan Dewilde, Sus Herbosch, Pieter Mannaerts, Jan H. Melsen, Vic Nees, Michael Scheck en Kristin Van den Buys. Zoals Frank Teirlinck het zelf omschrijft, moest het “een boek worden voor alle Merchtemnaren en voor alle muziekliefhebbers, maar ook voor diegenen die leven en werk van De Boeck in de toekomst zouden bestuderen. Hopelijk wordt het ook een aansporing om eindelijk een definitieve wetenschappelijke oeuvrecatalogus te realiseren”.

U kan hier de volledige lezing vinden, waarmee Frank Teirlinck zijn ‘De Boeck-boek’ voorstelde.

Tijdens deze academische zitting was er ook nog aandacht voor een hele reeks cd’s, die naar aanleiding van het De Boeckjaar intussen werden gerealiseerd, of in voorbereiding zijn.

Als prelude voor het De Boeckjaar zorgde Luc Famaey van het label Phaedra vorig jaar al voor een cd met een selectie van De Boecks pianomuziek, vertolkt door Jozef De Beenhouwer (In Flanders' Fields vol. 64 - August de Boeck, selected piano works), waarvan u een bespreking kon vinden door Guido Defever in onze nieuwsbrief 93. Bij de opening van het De Boeckjaar verscheen nu een cd die de revelatie wordt van het feestjaar, waarop Jozef de Beenhouwer, het Tsjechische Janáček Philharmonic Orchestra en dirigent Ivo Venkov werk van De Boeck vertolken (prelude tot de opera Théroigne de Méricourt, het Concerto voor piano en orkest en een orkestsuite uit de opera Francesca ). Binnenkort verschijnt bij Phaedra ook nog een cd met de liederen van De Boeck, met Liesbeth Devos, sopraan en Jozef De Beenhouwer, piano.

Daarnaast heeft het Brussels kathedraalkoor o.l.v. Kurt Bikkembergs op haar eigen label ook een cd gewijd aan de religieuze koorwerken, waarbij organist Bart Jacobs het verzamelde orgelwerk van De Boeck vertolkt. Er zijn verder nog minstens twee cd’s gepland, waarover later meer.

OVERZICHT

Monografie
August De Boeck (1865-1937), componist
Jozef De Beenhouwer en Frank Teirlinck (redactie)
468 pagina’s met ca. 400 illustraties en compilatie-CD
ISBN: 9789081778107
Te verkrijgen via Gemeentehuis Merchtem, 052 38 11 81 - cultuur@merchtem.be
Kostprijs: 30 euro (exclusief verzendingskosten)

Nieuwe opnames
August de Boeck (1865–1937)
Phaedra CD 92071
World Première Recordings, in Flanders’ Fields, Volume 71
- Prelude tot de opera Théroigne de Méricourt (1901)
- Concerto voor piano en orkest (1926-1929)
- Orkestrale suite van de opera Francesca (La Route d’Émeraude) (1913-1920)
Jozef de Beenhouwer, piano
Janáček Philharmonic Orchestra, Ostrava (Czech Republic)
Dirigent: Ivo Venkov
Te verkrijgen via Gemeentehuis Merchtem of bestellen bij: info@phaedracd.com

Ad laudandum Dominum, Sacred music from romantic Flanders, vol. 2
SSMG 1101
CD met het integraal orgelwerk, de Missa en la bémol en enkele motetten van August De Boeck en van Gaston Feremans.
Capella Sanctorum Michaelis et Gudulae o.l.v. Kurt Bikkembergs
Te verkrijgen via Gemeentehuis Merchtem of bestellen bij: cssmg@capellabrussels.be

François Servais: honderd jaar op geluidsdragers

door Peter François

In mei 2011 verscheen bij het bekende Duitse label CPO een cd volledig gewijd aan de Belgische componist François Servais (1807-1866). Een mooie aanleiding om even te bekijken hoe het gesteld is met de discografie van de cellovirtuoos uit Halle. Peter François, voorzitter van de vzw Servais, maakte voor ons een interessant overzicht van de eerste opname in 1911 tot de laatste in 2011.

copyright afbeelding: Servaiscollectie Halle

Lees hier het volledige artikel.

Topstukken uit de VMI: Walsen voor piano vierhandig van Jan Blockx

door Adeline Boeckaert

In 2012 zal Jan Blockx (1851-1912) uitgebreid herdacht worden, want dan zal het precies honderd jaar geleden zijn dat Benoits favoriete leerling en opvolger stierf. Maar ook dit jaar al, tijdens de 10de muziekbiënnale in Harelbeke, staat werk van hem op het programma. Het jonge pianoduo Mephisto zal twee walsen voor piano vierhandig spelen, beide bewerkingen van de componist zelf uit het zangspel Iets vergeten en uit het symfonisch gedicht Een droom van 't Paradijs.

Het zangspel Iets Vergeten werd in september 1876 gecomponeerd, op tekst van V. de la Montagne. Naar aanleiding van de uitvoering op 19 februari 1877 verschenen heel uiteenlopende kritieken. "Waar het poëma soms te kort schoot, ging de muziek te ver. De componist heeft het te enge raam uitermate verbreed", was de algemene teneur in de muziekrecensies. Ook Keurvels was scherp voor dit zangspel, maar toonde toen toch nog enige bewondering voor de componist: "Blockx is wellicht degene van Benoit’s leerlingen die het best ’s meesters wijze verraadt in zijne werken. Het is echter verre van ons, te willen bevestigen dat hij eenvoudig een namaaksel in ’t klein is van den Meester. Blockx is een 'iemand', en tracht die iemand uit te werken zooals Benoit zich uitwerkt. De nieuwere leerlingen van Benoit stellen zich meestal tevreden met de in de school opgedane wetenschap te verbruiken in hunne composities, in plaats van ze als toetsteen te bezigen voor hetgeen er eigenaardigs en stoutmoedigs in hen zijn kan. Zij doen zelfs afstand van alle individueele vinding, ten einde… Vlaming te zijn! Zoo kennen wij er, die, wanneer zij op klinkende wijze en met eenen Benoit-zwong "Vlaanderen te velde" kunnen doen rijmen met de "Held van Artevelde", in de vaste overtuiging zijn, muziek te maken dat waardig is van een leerling der Antwerpsche school. Benoit’s schoolprinciep luidt: "Vlaming, wees U zelve", en niet: "Leerling, wees als uw meester". Blockx moet bijlange niet in deze categorie gerangschikt worden." Keurvels bleef echter niet zo positief en zou later een ware lastercampagne tegen Blockx opzetten. Dat de Parijse uitgever Heugel in de partituur van Herbergprinses alleen de Franse tekst had afgedrukt, dat hij aan Blockx een Franse librettist had opgedrongen voor zijn opera Thijl Uilenspiegel en dat hij bovendien aangedrongen had om deze opera op 16 januari 1900 in de Brusselse Muntschouwburg in het Frans te creëren, twee dagen voor de Antwerpse première, werd beschouwd als een verloochening van de Vlaamse muziekbeweging. Daarenboven werd Blockx ervan beschuldigd dat hij Benoit tegenwerkte in zijn strijd voor een koninklijk conservatorium. In zijn geboortestad kon hij op geen krediet meer rekenen, alleen nog buiten Antwerpen kreeg Blockx steun van onder anderen Florimond van Duyse en Paul Gilson.

Blockx herwerkte zowel het openingsstuk, de wals als het slotkoor van Iets vergeten voor piano vierhandig, doch enkel de wals verscheen in druk.

Enkele jaren later, in 1882, zette Blockx Een droom in ’t Paradijs van Jan van Beers op muziek. De eerste uitvoering had plaats op 14 maart 1883 onder leiding van de toondichter zelf en met Mej. Kufferath en de Heren Blauwaert en Fontaine als solisten. Opnieuw waren de kritieken niet mals. Ze loofden wel de koorzangers "die eigenliefde en toewijding vereenigen en zoozeer in zichzelf geloven dat het particularisme er bewonderenswaardig om wordt", maar waren bijzonder hard voor de tekst: "een versleten, romantisch ledigen tekst waarin alleen de onbedachtzame jeugdgloed zijn bezieling zoeken kon. Philosophie, hemelgeesten, een fee, een levensboom, en wat al meer! Zet dat maar in muziek! De Duitschers hebben ons al veel zulke nevelachtigheden bezorgd. Indien nu de jonge Vlaamsche school ons die wil opdischen ad vitam aeternam, dan zijn we er erg aan toe. Dan kan men evengoed Hegel en Schopenhauer in romances brengen!" Blockx kende zijn muziek geen volksopvoedende taak toe en was daarom binnen de Vlaamse muziekbeweging zeer gecontesteerd. In tegenstelling tot Benoit richtte hij zich eerder tot de burgerij in de concertzaal en de opera dan tot het volk tijdens openluchtuitvoeringen. De wals is het enige stuk uit Een droom in 't Paradijs dat voor piano vierhandig op de markt verscheen. Ook het Gondellied en het Aria van Manhard werden herwerkt voor piano vierhandig maar bleven onuitgegeven.

Bron: Frank Blockx, Jan Blockx 1851-1912, Brussel: Manteau

Cantate Larum van Raf Belmans terug tot klinken gebracht

door Annelies Focquaert en Jack Ooms

Op 13 november zal in de Sint-Dimpnakerk van Geel een bijzonder concert plaatsvinden. De Koninklijke harmonie Katholieke Jonge Wacht, die dit jaar haar eeuwfeest viert, zal daar verschillende werken van de Geelse componist Raf Belmans uitvoeren. Het hoogtepunt wordt de creatie van Belmans’ cantate Larum.

In 1983 speelde de Koninklijke harmonie Katholieke Jonge Wacht in de feestzaal van Geel een ‘Kempens Concert’, waarbij uitsluitend werken uitgevoerd werden van Vlaamse componisten. De toondichters Armand Preud’homme, Jozef Verhaegen en Raf Belmans waren persoonlijk aanwezig. In zijn geestdrift bij het behaalde succes beloofde Raf Belmans aan de toenmalige dirigent Frans Smets om speciaal voor de Larumse harmonie (Larum is een gehucht van de stad Geel) een muziekstuk te schrijven.

In 1984 was de cantate Larum klaar en werd ze door de componist aan Frans Smets overhandigd. Maar er was één probleem: Frans Smets ging in 1985 met pensioen. Hij werd opgevolgd door dirigent Dolf Van herp, die het niet meteen zag zitten om de slecht leesbare partituur te analyseren en te bewerken en doordat er ook niet dadelijk een vierstemmig zangkoor bereid gevonden werd om de moeilijke koorpartijen in te studeren, verdween de cantate, tot spijt van vele Larumnaren, voor vele jaren onder het stof...

Dolf Vanherp werd later opgevolgd door Jack Ooms en deze ging, met zijn jarenlange ervaring om bewerkingen te maken, de uitdaging aan om de cantate uit te voeren. Jack zegt hierover:

“Toen ik in 2008 voor de eerste maal de originele partijen van de cantate overhandigd kreeg, beschikte ik over mooie geschreven koorliederen met leesbare teksten en daarbij een bijna onleesbare partituur voor harmonie-orkest. Het was voor mij dan ook niet verwonderlijk dat geen van mijn voorgangers-dirigenten of andere musici uit Geel-Larum de moed hadden om deze partituur soms maat per maat, noot per noot, woord per woord, te ontcijferen en herbewerken voor een modern harmonieorkest. Door de intense speurtocht naar de bedoelingen van Raf Belmans, neergeschreven op grote vellen muziekpartituur, leerde ik een mens kennen met zeer vele emoties, beminnelijkheid en dorpsgevoelens. In de muziek leer je soms de ‘echte’ mens kennen.

Het is voor mij een zeer grote eer om een droom van een Kempisch componist te laten uitkomen, weliswaar jammer genoeg na zijn dood. Daarom ook is de cantate Larum een uniek stuk in onze Vlaamse muzikale geschiedenis, dat nergens anders bestaat. Geen enkel componist heeft zoveel hulde gebracht op muzikaal vlak aan ‘zijn’ dorp, waar hij woonde en vertoefde, het klein dorpje met zijn kerk en molen, met zijn inwoners allerhande, met zijn uitbundigheid en droefenis, met zijn typisch Kempisch karakter. De wens van een componist is uitgekomen, 3 jaar voorbereiding heeft vruchten afgeworpen...”

Met de cantate Larum wilde Belmans een muzikaal eerbetoon geven aan zijn Kempisch geboortedorp, zoals hij het zich herinnerde uit de jaren 1950-1960. In een aaneenschakeling van elf koorliederen en eigen gedichten, afgewisseld met instrumentale intermezzi, dansen en marsen, schilderde hij met liefde en humor het dorp van zijn jeugd. Het honderdjarig bestaan van de harmonie in 2011 was dan ook de perfecte gelegenheid om het werk eindelijk te creëren en om tegelijk een eerbetoon te brengen aan de Geelse componist. Naast de cantate Larum staan ook nog liederen en Lente Ouverture van Belmans en Eeuwfeestfanfare van Jack Ooms op het programma, waarna een huldebetoon aan Raf Belmans het concert zal afsluiten.

  • Zondag 13 november 2011, om 15:00
  • Geel, Sint-Dimpnakerk
  • Harmonie KKJW uit Larum, Het Geels mannenkoor Conamus, onder leiding van Jack Ooms.
  • Kaarten te bestellen via CC De Werft op nummer 014 56 66 66 aan 6 euro (vvk 5 euro)

Muziekbiënnale Harelbeke in het teken van Benoit en Liszt

door Jan Dewilde

In het jaar dat de internationale muziekwereld de tweehonderdste verjaardag van de geboortedag van Franz Liszt viert, kan deze jubileumeditie van de Muziekbiënnale niet om de Hongaarse pianovirtuoos en componist heen. Dat Liszt bovendien goede contacten onderhield met Harelbekenaar Peter Benoit leidde tot het festivalthema Rondom Peter Benoit en Franz Liszt . Uitgelezen muziek van deze twee muzikale grootheden wordt omkaderd met werk van nationale en internationale tijdgenoten die zelf ook persoonlijke contacten onderhielden met Benoit en/of Liszt, zoals Jan Blockx, François-Auguste Gevaert, Gioacchino Rossini, Camille Saint-Saëns of Richard Wagner. Om het werk van Benoit en Liszt, en dat van hun collega’s en vrienden aan u te presenteren, werden topmusici uitgenodigd en kan u ook het kruim van de musici uit Harelbeke en omstreken aan het werk horen.

Jozef De Beenhouwer, in 2010 zeer terecht bekroond met de Klara-Carrièreprijs, opent de Muziekbiënnale met Benoits pianocyclus Contes et ballades. De jonge Benoit componeerde deze pianobundel in 1861 in Parijs en liet zich daarbij inspireren door de volkse verhalen die zijn grootvader hem in zijn jeugd vertelde. Het is een van de meest originele werken uit het internationale pianorepertoire van die tijd. De Beenhouwer brengt deze meesterlijke cyclus voor de allereerste keer live.

Het jonge, internationaal bekroonde pianoduo Mephisto serveert een prachtig programma voor vierhandig piano, een muziekpraktijk die in de 19de eeuw bijzonder populair was. Rondom Benoit en Liszt brengen ze werk van Benoits leerling en opvolger Jan Blockx en Liszts schoonzoon Richard Wagner, naast hun tijdgenoot Johannes Brahms.

Met een concertmis en, aansluitend, een aperitiefconcert wordt een oude traditie nieuw lezen ingeblazen. Solisten zijn de streekgenoten Dominique Maes (tenor) en Bram Fournier (trombone).

Ook het Koninklijk Harmonieorkest Vooruit heeft muziek 'rondom Benoit en Liszt’ op de pupiters liggen. Een van de hoogtepunten van dit concert wordt zonder twijfel het optreden van de internationaal gereputeerde Franse trombonist Jacques Mauger die de trombonesonate van Benoit en de solopartij in Hector Berlioz’ Grande symphonie funèbre et triomphale zal vertolken.

Het laureatenconcert van de SAMWD heeft als rode draad de brieven die de jonge Peter Benoit vanuit Brussel, Parijs en Duitsland aan zijn ouders in Harelbeke schreef: het zijn verrassend ontroerende en poëtische brieven waarin Benoit zijn ziel bloot legt.

Het slotconcert met het vrouwenkoor Psallentes en Joris Verdin op harmonium brengt een fraaie selectie religieuze muziek van Abbé Liszt, Benoit, Berlioz en Camille Saint-Saëns. Een mooi orgelpunt op deze tiende muziekbiënnale.

Elk concertprogramma is enkel tijdens de Muziekbiënnale te horen, helemaal op maat van het festivalthema ‘rondom Peter Benoit en Franz Liszt’ dus. Zo wordt elk concert een unieke belevenis!

Bekijk hier het volledige programma.