Nieuwsbrief 105 - november 2011

Nieuwsbrieven 1-99 online

De voorbije maanden werd er nog hard gewerkt aan de nieuwe website van het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek. Alle nieuwsbrieven van 1 tot 99 werden opnieuw beschikbaar gemaakt via de pagina ‘Nieuwsbrief’. Op dit ogenblik kan er via de zoekfunctie gericht gezocht worden binnen deze nieuwsbrieven. Op termijn echter zullen ook alle aparte artikels en historische teksten die in de voorbije nieuwsbrieven verschenen, aan de componistenfiches toegevoegd worden, zodat alle informatie per componist beschikbaar wordt.

http://www.svm.be/content/overzicht-nieuwsbrieven-tot-mei-2011.

Zingend Brons: 500 jaar beiaardmuziek in de Lage Landen en de Nieuwe Wereld

Eeuwenlang bepaalden klokken het ritme van het dagelijks leven. Rond 1500 ontstond in Vlaanderen het revolutionaire idee om klokken uit te bouwen tot volwaardige muziekinstrumenten. Een mijlpaal is de plaatsing van het eerste stokkenklavier in het stadhuistorentje van Oudenaarde in 1510. Het was het begin van een bloeiende beiaardcultuur, die vanuit Vlaanderen de rest van de wereld veroverde.

Tot op de dag van vandaag is de beiaard het grootste muziekinstrument ter wereld. Wereldwijd wordt het klokkenspel op meer dan 600 torens regelmatig bespeeld. De magische klank ervan blijft mensen beroeren en fascineren. Maar hoe is de beiaard ontstaan? Hoe overleefden de klokken de vele oorlogen? En is er vandaag de dag nog plaats voor beiaardmuziek?

Luc Rombouts, zelf beiaardier in Tienen en Leuven, levert met zijn boek Zingend brons: 500 jaar beiaardmuziek in de Lage Landen en de Nieuwe Wereld een belangrijke bijdrage tot de bewustwording van het belang van de beiaard als muzikaal erfgoed. De auteur vertelt het complete verhaal van oorsprong, bloei, neergang en heropbloei van de beiaarden en hun muziek en motiveert ook waarom en hoe de beiaard opnieuw een instrument voor de toekomst kan worden.
De publicatie werd in de pers meer dan enthousiast ontvangen: "Het ultieme boek over klokken en beiaardmuziek" - Knack / "Deze brok cultuurgeschiedenis leest haast als een roman" - Kunsttijdschrift Vlaanderen / "Rombouts is een geboren verteller" - Klok en Klepel. Ook de redactie van Resonant besteedde reeds aandacht aan deze publicatie en stelde vast dat "Zingend Brons een degelijk gestructureerd en vlot leesbaar boek is met veel verhelderend beeldmateriaal en mooie foto’s. Luc Rombouts zet met enthousiasme een duidelijke, boeiende geschiedenis neer." Bovendien ontving Luc Rombouts voor dit interessante boek op 17 november laatstleden een Visser-Neerlandiaprijs van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV).

Zingend Brons kan besteld worden via www.davidsfondsuitgeverij.be.

Monografie August De Boeck

Op 7 oktober laatstleden werd het boek August De Boeck (1865-1937). Componist tijdens een academische zitting in Merchtem voorgesteld. Het lijvige werk, dat ontstond onder de redactie van Frank Teirlinck en Jozef De Beenhouwer, bespreekt De Boecks leven en werk. In het eerste deel wordt De Boecks levensverhaal opgetekend, waarbij enkele sappige anekdotes niet worden geschuwd. Het deel over de werken van De Boeck laat eminente wetenschappers aan het woord zoals Jozef De Beenhouwer, Jan Dewilde en Vic Nees. Dat dit boek een absolute 'must' is voor elke fan van de Vlaamse muziek en specifiek van August De Boeck, daarvan getuigt de omvangrijke bespreking die Peter Leys van het boek voor deze nieuwsbrief maakte.

Lees hier de bespreking van Peter Leys.

Nieuwe foto's, Historische Teksten en Engelse vertalingen

door Annelies Focquaert

Het boek Vaderlandsche zangen der Meesters van de Belgische toonkunst werd in 1905 samengesteld door Jos. Moulckers ter ere van de 75e verjaardag van de Belgische revolutie. Het boek bevat niet alleen partituren, maar ook heel wat unieke foto’s van Belgische componisten. Geleidelijk aan zullen deze worden ingescand en gepubliceerd.

Zo kregen in november Gentiel Theodoor Antheunis, François-Auguste Gevaert, Gustave Huberti, Emile Mathieu, Karel Miry, Armand Timmermans, Frans Van Campenhout, Jan Van Den Eeden, Florimond Van Duyse en Gustaaf Van Hoey hun eerste (of tweede) portret op onze site.

Ter gelegenheid van het symposium rond Flor Peeters zetten we enkele nieuwe historische teksten rond Flor Peeters online, onder meer The organ music of Flor Peeters van John Lade en een bespreking van Peeters' Opus 100 door Basil Ramsey.

Er werden ook nieuwe Engelse vertalingen gemaakt van de biografieën van Ernest De Regge, Edward Loos, Martin Lunssens en Armand Timmermans.

Historische Tekst: Flor Peeters at 70

door Annelies Focquaert

De Engelse organiste Jennifer Bate speelde op 3 maart 1973 voor het eerst in Engeland het Concerto voor orgel en orkest van Flor Peeters. In haar artikel Flor Peeters at 70 geeft ze niet alleen een interessante beschrijving en ontstaansgeschiedenis van het werk, maar toont ze 'en passant' ook dat Flor Peeters enkele (tot nu toe onbekende) risico’s heeft genomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is zeker geen toeval dat Peeters de compositie van zijn Concerto voor orgel en orkest voltooide op 31 december 1944. Op die dag besloten de Duitse bevelhebbers immers om het Ardennenoffensief op te geven, nadat Bastogne door Amerikaanse troepen heroverd was. Bate legt een verband tussen Peeters' donkere en heftige Sinfonia per Organo (door Peeters zelf omschreven als zijn "spirituele verdediging tegen de oorlog ") en de veel vrolijkere tegenhanger Concerto, die in hetzelfde jaar ontstonden. Vlak na de bevrijding van België in het voorjaar van 1945 kreeg het Concerto zijn première op de Belgische Radio.

Bate stoffeert haar tekst ook met citaten uit eerste hand van Flor Peeters, die in 1973, het jaar van de Engelse première, zijn Paraphrase on Salve Regina op.123 aan haar opdroeg.

Bij de inhoud kunnen nog twee kleine kanttekeningen gemaakt worden: het is de vraag of Peeters zich inderdaad liet inspireren door 'Walloon folksongs' - en Widor en Guilmant studeerden bij Lemmens in Brussel en niet in Mechelen.

Lees hier de Historische Tekst.

Contes et Ballades van Peter Benoit

door Jan Dewilde

Op 11 november speelde pianist Jozef De Beenhouwer de cyclus Contes et Ballades voor het eerst integraal op een concert tijdens de tiende Muziekbiënnale van Harelbeke. In oktober verscheen de partituur van deze pianocyclus bij Muziekuitgeverij Höflich in München in de reeks Repertoire Explorer. Zoals steeds werd de partituur voorafgegaan door een meertalige inleiding, die we hierbij aan u presenteren.

Lees de inleiding tot Contes et Ballades van Jan Dewilde

De Weg van Smaragd, een ontdekkingsreis in het oeuvre van De Boeck

door Guido Defever

Tijdens dit feestjaar voor August De Boeck verschijnen er heel wat cd's met werk van de gevierde componist. Het label Phaedra van Luc Famaey springt mee op kar: in december nemen Liesbeth Devos en Jozef De Beenhouwer een cd met De Boecks beste liederen op. En in november verscheen het volume 71 in de reeks In Flanders' Fields met de Prelude tot de opera Théroigne de Méricourt, de orkestsuite uit de opera Francesca en het concerto voor piano en orkest. Dit concerto, dat oorspronkelijk voor 'Hans-Klavier' werd geschreven, werd door Jozef De Beenhouwer getranscribeerd voor normale piano. Guido Defever maakte voor deze nieuwsbrief een interessante bespreking van deze cd, die u hier kan lezen.

Twee missen van August De Boeck te beluisteren op kerstdag

door Veerle Bosmans

August De Boeck blijft constant ‘in the picture’. Op kerstdag 2011 wordt er tijdens de kersteucharistie in de Mechelse Sint-Romboutskathedraal en de Antwerpse Carolus Borromeuskerk aandacht besteed aan deze componist. In Mechelen worden tijdens de eucharistieviering fragmenten van zijn Missa in As ten gehore gebracht door het Mechels Kathedraalkoor onder leiding van Johan Van Bouwelen, met Peter Pieters aan het orgel. In Antwerpen kan u luisteren naar de Missa in Honorem B.M.V. Perdolentis door Ensemble Voces Aequales met Christel De Meulder als sopraan en Jan Van Mol aan het orgel.

In het boek August De Boeck (1865-1937).Componist schrijft Vic Nees een interessant artikel over De Boecks religieuze en profane koormuziek. Ook de beide missen worden er kort in besproken. De Missa in As ontstond oorspronkelijk als de Mis in B. De Boeck componeerde ze in 1896 in Bes, maar schreef er achteraf bij dat ze ook in As kon uitgevoerd worden. Ivo Mortelmans zou jaren later effectief een volledige transcriptie van de mis in As schrijven.

De Vlaamse kerkmuziek moest in die late negentiende eeuw aan de strenge normen van het cecilianisme voldoen: eenvoudige harmonieën gebruiken, geen theatrele stijl hanteren, het orgel als bevoorrecht, maar ondergeschikt instrument naar voren schuiven. De Boeck slaagde er in zijn Mis in B (of As) wonderwel in deze beperkingen toe te passen. Zoals Vic Nees in zijn artikel stelt: "Indien je er echter rekening mee houdt dat de Dahomeyse Rapsodie twee jaar voor deze mis werd gecomponeerd en dat daaruit de richting van zijn persoonlijke muzikale evolutie blijkt, valt het op hoe gemakkelijk hij in een totaal andere huid kon kruipen om aan de strenge eisen van het vigerende cecilianisme te voldoen."

De Missa in Honorem B.M.V. Perdolentis werd in andere omstandigheden geschreven. De Boeck componeerde ze voor het jubelfeest in 1930 van Onze-Lieve-Vrouw-ter-Noodt, patroonheilige van de Merchtemse parochiekerk, 34 jaar na de Mis in B. In deze mis heeft De Boeck zich duidelijk bevrijd van het cecilianisme en waagt hij zich voortdurend aan "plotse modulaties en enharmonische wendingen", aldus Nees. In dit werk blijft weinig over van de voorspelbaarheid van de vroege koorwerken. Idealiter zou men de twee werken na elkaar moeten horen, om zich een goed beeld te vormen van De Boeck als religieus koorcomponist.

Info
Mechelen, Sint-Romboutskathedraal, 10u30
Mechels Kathedraalkoor onder leiding van Johan Van Bouwelen en Peter Pieters (orgel)
August De Boeck – Missa in la bémol

Antwerpen, Carolus Borromeuskerk, 11u30
Ensemble Voces Aequales, Christel De Meulder (sopraan) en Jan Van Mol (orgel)
August De Boeck – Missa in Honorem B.M.V. Perdolentis