Nieuwsbrief 44 - april 2006

1. Lof zonder grenzen : Herbergprinses van Jan Blockx in New York
door Jan Dewilde

In deze rubriek slaan we deze keer twee vliegen in één klap: operacomponist Jan Blockx (1851-1912) en bariton Armand Crabbé (1883-1947). Verbindingsteken tussen beiden is Blockx’ succesopera Herbergprinses (1896), een Vlaamse opera die de wereld rondging: Blockx’ opera werd uitgevoerd in verschillende Franse operahuizen, in Nederland, in Genève, in Hamburg, in Algiers en Cairo, tot in Kaapstad en New York toe. Een van de verklaringen voor Blockx’ internationale succes was precies de couleur locale die hij zijn opera’s meegaf. Zijn librettist Nestor de Tière verwoordde het zo: ‘Het nationalisme dringt zich overal, op alle gebied, op. Een kunstwerk moet den stempel dragen van de ‘ambiance’ van het land waar het ontstond wil het aanspraak maken op de frissche oorspronkelijkheid, en niet vervallen in namaaksel van hetgeen in den vreemde wordt gewrocht.’

Het was de legendarische operadirecteur en impresario Oscar Hammerstein (1846-1919) die in het seizoen 1908-1909 Princesse d’Auberge naar de Verenigde Staten haalde en in zijn Manhattan Opera House monteerde. Hammerstein had een neus voor succes: hij zorgde ook voor de Amerikaanse premières van Elektra en Pelléas et Mélisande en dankzij zijn verschillende operahuizen en –gezelschappen werd hij steenrijk. In april 1910 verkocht hij zijn operagezelschap aan de Metropolitan voor $ 1.200.000. Omdat hij steeds maar weer met veel succes nieuwe operahuizen uit de grond stampte moest hij wel beloven dat hij en decennium lang geen opera’s zou produceren in New York, Boston, Philadelphia en Chicago.

Zijn operagezelschap telde ook een Belgische zanger, met name de bariton Armand Crabbé, wiens lof we al in Nieuwsbrief 24 gezongen hebben. Wie wil horen hoe Crabbé klonk, kan terecht op het Preiser Records-label dat een cd uitbracht met opnames van Crabbé uit de periode 1925-1932. Daarop is hij te horen in werk van Händel, Rossini, Gounod Thomas en Donizetti. Crabbé zong ook mee in de New Yorkse opvoering van Blockx’ Princesse d’Auberge.

In de New York Times van 11 maart 1909 verscheen volgende uitgebreide en interessante recensie:

‘New Blockx Opera at the Manhattan
First Performance in This Country of “Princesse d’Auberge”
Large Audience Hears it.
Flemish Opera with Little Local Color in Music – Mme. Labia, M. Vallès, Mme. Zeppilli, and M. Crabbé in Chief Parts.

At the Manhattan Opera House last evening another of the promised novelties of the season was produced, “Princesse d’Auberge,” music by Jan Blockx, libretto by Nestor de Tière. It was given for the first time in America. There was a large audience that heard the performance with interest, if not often with positive enthusiasm; yet the enthusiasm rose to a high pitch after the close of the carnival scene of the second act, and was so great as to cause the repetition of the duet and the final chorus.

The title of the opera is French, and was produced in French, but its original tongue is Flemish, and both composer and librettist, lay much stress on the nationality of their work. They have accepted the translation of it into French as an unavoidable necessity with as much resignation as they could command. Both are Flemish, and both belong to the school of musicians and literary men who are engaged in bringing about a revival of Flemish art in music, the drama, and literature. They are seeking to re-establish the native Flemish tongue and the Flemish spirit in art on its native soil, from which it has been ousted for long years by the French influences that have prevailed among the educated classes in Belgium recently.

“Princesse de Auberge”, as it has been described in this journal, represents the live of Brussels in the middle of the eighteenth century. It turns upon the passion of Rita, the mistress of an inn, for Mertyn, a young musician, and the demoralizing influence of his seduction from the soberer parts of his art, his home, and the love of the gentle Reinilde. There are cross currents of rivalry and jealousy, as of the false friend Marcus, who first turns the young musician’s fancy toward the charms of Rita, in order himself to gain the affections of Reinilde, and of Rabo, a blacksmith, who is in love with Rita, and in the end kills his rival in her affections. There are brilliant choral scenes, representations of the bustling life of burgess Brussels, the noisy and demonstrative popular festivals, culminating in an elaborate carnival pageant in the finale of the second act.

It is presumably easier to found a Flemish art in literature and the drama than in music. The language, the scene, the action of people, and the depiction of life, characters, manners and customs may all be made as Flemish as possible; but is there a substratum of Flemish folk song, of Flemish national music, of sufficiently pronounced individuality and special character to make the music of a Flemish opera recognizably Flemish to the outside world? Flemish critics have declared that Blockx’s music, in its melodies is drawn from the Flemish soil. It is impossible, in this latitude and longitude, to discover, much of this in “Princesse d’Auberge”.

There is but one recognizably Flemish theme in the work, a popular song introduced deliberately, and marked as a Flemish popular tune in the score. There are a few themes in the popular choruses that might turn out to be such tunes. Otherwise there is nothing that is not the invention of the composer, and he has clearly sought for themes that shall illustrate the situation, the persons, the feelings and emotions of his characters without regard to the local colour of their surroundings. He has not sought, for instance, to make his music as unmistakably Flemish as Smetana in “The Bartered Bride” sought to make his Bohemian. And very probably Blockx had not the material to do it with.
Blockx in his music is an “eclectic” so far as “Princesse d’Auberge discloses his musicianship.

He has obviously been influenced by Wagner both in the quality and outline of some of his themes and in his use of them, for he makes them “leading motives” and has filled his score with them. He has even marked the names of them for the satisfaction of the curious. He is far, however, from using them in the Wagnerian manner of developing them into a broad symphonic fabric. They are juxtaposed, repeated, reiterated in various harmonic guises and rhythmic forms, but scarcely developed. There is a remarkable diversity in the musical character of these themes; some are of the severest sort, hinting of tragedy; there are a number of frank waltz rhythms and other dance tunes that the composer does not hesitate at times to combine with them. He seems to have indeed, a special fondness for the slow waltz, and this movement is not absent from any of his scenes for long.

That Blockx’s music has a strongly melodic character and a vivid picturesque effect in many passages is undeniable. It is also true that there are stretches of dullness. He has been especially successful in the choruses of the people, not only the elaborate scene in the second act, but also in the first, where the active, everyday life of a public square in Brussels is depicted and where the very taking morning serenade to Rita is sung by a chorus of men; also in the tavern scene of the last act. His orchestration is often effective, though not to be put among the finest specimens of modern skill in that art, and there seems to be conditions, and even deficiencies, at times that are not easily explicable. He has used bells, large and small, in the carnival scene with some striking results.

As a lyric drama “Princesse d’Auberge” shows certain defects on the part of both the librettist and the composer that go hand in hand with each other. The action of the drama is very little developed until the last act, which had vigorous and direct movement of a melodramatic order. The characters engage in long musical dialogues or soliloquies, but they do little of immediate dramatic interest through the first two acts of the opera. The story that is unfolded is, as was suggested in these columns the other day, one that has often done duty before on the stage, and there are not a few operatic prototypes of the heroine, Rita, the most obvious being Carmen.

The action is not of a sort deeply to interest or to engage the listener’s attention. Nor are the personages either strongly drawn by the dramatist or strongly characterized by the composer’s music. Rita, as she passes through the scenes of the opera, scarcely suggests the power she has upon the young musician, nor the place she seems to occupy in the minds of the townspeople. Merlyn seems to lack positive character or will, and there is no evidence in his doings or his musical utterance of any inward struggles that would leave a strong impression upon the observer or interest him greatly in his doings. Reinhilde, the good angel of the piece, has something more than the force and individuality of Micaela in “Carmen”, and her music has likewise something more of individual suggestion than that of the rest. Katelyne is a conventional stage mother in most aspects. It is not, therefore, strange that the composer has not found strong differentiation and characteristic traits in his music for personages whom the librettist has outlined so indifferently.

It seems evident that Mr. Tière, the librettist, devised his book with the special object of giving the composer an opportunity for his popular scenes, his choral ensembles, and put his work into this sort of a frame, seeking, as far as possible, to multiply the picturesque episodes which can be vivified and heightened in effect by music. It is to such passages, it may be conjectured, that Blockx owes much of the success of his work, not only in Belgium, but outside of it as well. There are absurdities in “Princesse d’Auberge” of a purely and conventionally operatic description as the lovemaking between Rita and Merlyn in the first act in the public square before the assembled multitude, and, in the second act, the extraordinary freedom of entrance into the Widow Katelyne’s house, which everybody in Brussels seems to possess, down to the innkeeper and the blacksmith.

On the other hand, it is well to consider the probability that none of the principal characters of “Princesse d’Auberge” as it is presented here, are set forth as the librettist and the musician conceived them, and that, therefore, their work is not finally to be judged from this presentation. There is need of a certain downright vigor, a vehemence at times bordering on boisterousness, a broad Netherlandish heartiness and romantic sentimentality in the depiction of these personages. Big voices, strongly marked dramatic action, a strong flavor throughout are the requisites. The picture must be painted in vivid and impressionistic coloring. Now the chief characters are all given to singers of Latin blood, who are strangers to the rude growths of the Netherlandish soul.
Mme. Labia as Rita, Mr; Vallès as Merlyn, Mme. Gerville-Réache as Kateleyne, Mme. Zeppilli as Reinhilde give sincere and painstaking impersonations of those parts, but there is just the difference between the Italian and the Flemish that they do not bridge over. There is also some pretty inefficient singing from Mr. Vallès, Mme. Labia, and Mme. Zeppilli. Mr. Vallès’s voice, is far from having the power or the high range that the music requires. It should be said for him, however, that he learned the part at very short notice after others to whom it had been assigned had declined it.

There are three members of the cast who have taken part in representations of “Princesse d’Auberge” in Belgium – Messrs. Gilibert as Bluts, the innkeeper; Dufranne as Rabo, the jealous blacksmith , and Crabbé as Marcus the false friend of Merlyn. These, though they appear in parts which are more or less subordinate, give the truest interpretations of them - they gave a taste of the flavor which should strongly , pervade the whole opera. Mr. Dufranne is immensely vigorous and has the true touch of brutality as the blacksmith both in his singing and his acting. Mr; Gilbert presents a rich and unctuous study of comic character, and Mr. Crabbé is intelligent in his impersonation, though he scarcely makes of it a sharply defined picture, and sings well.

The performance bore some evidences of hasty preparation, and did not progress with the security and swinging vigour, the finish of detail that there might have been. There has been pains spent on the mounting of the piece. The scenery representing the public squares in Brussels, especially that of the great market place, reproducing the picturesque old buildings there, are well painted. There had been additions to the chorus for the carnival scene, and this was presented with a real magnificence of effect, in the massing and movement of the choral forces, the variety of costume and colour, the picturesque floats, and all that went to make up a rich ensemble. Mr. Campanari conducted the opera with great zeal and energy.’

2. Lof zonder grenzen : Jef van Hoof, 'rückwärtsgewandter Komponist'
door Jan Dewilde

In de nieuwsbrief van vorige maand werd het lovende artikel over de nieuwe Phaedra-cd met werken van Jef Van Hoof niet volledig overgenomen. Hierbij nogmaals de complete versie:

De recente Jef Van Hoof-cd van Phaedra blijft internationaal enthousiaste reacties losweken (zie ook onze vorige nieuwsbrief). Op www.magazin.klassik.com (13 maart 2006) was criticus Michael Loos zeer gul met zijn sterren voor deze opname: 5 sterren voor de klankkwaliteit en telkens vier voor interpretatie, repertoire en het inlegboekje (met een tekst van Luc Leytens). Loos’ recensie leest u hieronder:

'In Flanders´ Fields‘ heißt eine CD-Reihe des Labels Phaedra, die sich vornehmlich belgischen Komponisten widmet. Die meisten dieser Tondichter haben keine größere Bedeutung, so etwa Peter Benoit (1834-1901) oder der immerhin durch sein Symphonisches Konzert für Orgel und Orchester bekannte Joseph Jongen (1873-1953). Auch Jef van Hoof (1886-1959) teilt dieses Schicksal, außerhalb seines Heimatlandes kaum zur Kenntnis genommen zu werden. Als Symphoniker setzte sich van Hoof nicht während seiner gesamten Laufbahn mit der Gattung auseinander, sondern erst in späteren Jahren: Von 1938 bis zu seinem Tode komponierte er sechs Symphonien, die sich durch ihre Kompaktheit auszeichnen. Die fünfte Symphonie dauert 23 Minuten, die sechste – allerdings unvollendete – gar nur eine Viertelstunde. Beide Werke hat der Dirigent Zsolt Hamar mit dem Pannon Philharmonic Orchestra Pécs eingespielt, dazu noch die zweite Symphonische Suite von 1952 und fünf Orchesterlieder, die beinahe den gesamten Schaffenszeitraum des Komponisten abdecken: Vom 1903 komponierten Es ist still bis zur Lotusblume aus dem Jahr 1957. In den Liedern begleiten Hamar und das ungarische Orchester die Sopranistin Ann De Renais.

Betrachtet man alleine die Dauer der vier Sätze, könnte die fünfte Symphonie auch von Haydn stammen. Die Tonsprache van Hoofs nähert sich allerdings weniger der Klassik als der Romantik an; zu einer Zeit, in der Zwölftönigkeit und Serialismus dominierten, hielt der Belgier an den kompositorischen Prinzipien des 19. Jahrhunderts fest. Konsequenterweise wird die Interpretation Hamars von einem romantischen Geist durchweht, das Orchester folgt dem Dirigenten auf diesem Weg. Viel Streichervibrato und hervorgehobene Holzbläser zeichnen diese Deutung der fünften Symphonie aus, die Anklänge an Schumann und Brahms, vor allem aber an Dvorak aufweist. Selbstverständlich beinhaltet die Feststellung, van Hoof habe rückwärtsgewandt komponiert, kein Qualitätsurteil – die beiden Symphonien sind der beste Beleg für die These, daß tonales und originelles Komponieren auch mitten im 20. Jahrhundert noch möglich war. Die sechste Symphonie präsentiert sich dabei strenger, weniger klangsinnlich als ihre Vorgängerin. Interpretatorisch kann das ungarische Orchester hier ebenfalls überzeugen, allenfalls des zehnsekündige 'Finale' – nach wenigen Takten des letzten Satzes bricht die Partitur ab – wirkt etwas überflüssig, hätte wohl auch weggelassen werden können.

Mit der zweiten Symphonischen Suite wagte van Hoof einen Ausflug in die Programmusik, worauf Titel der einzelnen Abschnitte wie 'Weiße Hosen' oder 'Tolles Gesicht' hinweisen. Das Werk wirkt weniger gelungen als die beiden Symphonien. Die konsequente Gedrängtheit der fünften und sechsten Symphonie ist nun einer Tendenz zur ausufernden Formulierung gewichen, die manche triviale Passage hervorbringt. Hamar müht sich, solche Abschnitte durch ein relativ straffes Tempo erträglich zu halten. Klanglich gibt es dagegen nichts auszusetzen, alle Instrumente des Orchesters wurden hervorragend eingefangen.

Erfreulich anzuhören sind die fünf Lieder, die trotz eines langen Zeitraumes zwischen dem zuerst (1903) und zuletzt (1957) entstandenen Werk eine hohe stilistische Einheitlichkeit aufweisen. Ann De Renais´ Sopranstimme präsentiert sich makellos, Hamar hält das Orchester zu einer subtilen Begleitung an. Besonders hörenswert ist das dritte Lied, Suja, nu Suja!. Für alle entdeckungsfreudigen Hörer, die Komponisten wie Dvorak oder Strauss schätzen, ist diese CD empfehlenswert. Man darf hoffen, dass ‚in den Feldern Flanderns‘ noch so mancher musikalische Schatz zu heben ist.

Opname
Jef Van Hoof : Symfonieën nrs. 5 & 6 - Tweede symfonische suite - 5 orkestliederen > Phaedra. In Flander's fields vol. 44 > Pannon Philharmonic Orchestra onder leiding van Zsolt Hamar & Ann De Renais (sopraan).

3. Kamermuziek : Godfried Devreese (1893-1972)

Voor strijkers & piano

Sonate [1924] voor viool & piano
Concertino [1930] voor cello & piano
Concerto nr. 1 [1937] voor viool & piano
Trio [1948] voor viool, cello & piano
Capriccio [1963] voor viool & piano
Concerto nr. 2 [1970] voor cello & piano

Voor strijkers

Strijkkwartet in fa majeur [1937]

Voor blazers & piano

Rhapsodie [1948] voor klarinet & piano
Allegro [1950] voor trompet & piano

Voor blazers

Quatuor voor 2 hobo's & 2 fagotten

Varia

Concertino [1926] voor cello of altviool en strijkorkest, fluit en klarinet
Concertino [1930] voor cello, blaasinstrumenten, slagwerk, celesta en harp
Zilver [1932] voor sopraan, 2 fluiten, hobo, 2 klarinetten, 2 fagotten, 2 hoorns (tekst van Alice Nahon)
't Dutje [1938] voor hoge stem en strijkorkest, fluit, 2 klarinetten en 2 fagottenMusschen [1942] voor mezzo, strijkorkest, piccolo, klarinet en piano (tekst van Gregorius de Wit)
Danse populaire [1966] voor twee piano's

4. Liedkunst op teksten van Gezelle : Catharina Van Rennes (1858-1940)
door Veerle Bosmans

Naar aanleiding van het project ‘Muziek en Woord – Liedkunst op teksten van Guido Gezelle’ dat loopt in de bibliotheek van het Antwerpse conservatorium belichten we elke maand een Gezellecomponist. Dit keer is het de beurt aan Catharina Van Rennes (2/8/1858-23/11/1940).

Niet alleen Vlaamse componisten waardeerden Guido Gezelle als tekstdichter, ook verschillende Nederlanders lieten zich qua Gezellecomposities niet onbetuigd. Onder hen Jan Van Dijk, Kees Andriessen, Henk Bijvanck, Mario Van Overheem en een vrouw : Catharina Van Rennes.

Catharina werd geboren in Utrecht op 2 augustus 1858 in een muzikale familie. Haar vader leerde haar en zijn andere twee kinderen spelenderwijs muziek. De componiste in spe bleek hierin duidelijk geïnteresseerd en bezocht dan ook vanaf haar twaalfde de Zangschool van Richard Hol. Hol (1825-1904) was een vooraanstaand musicus en dirigent en had zich in 1862 in Utrecht gevestigd als dirigent van het stadsorkest. Hij was er ook organist aan de Dom en tot 1887 directeur van de plaatselijke Muziekschool der afdeling Utrecht van de Maatschappij ter Bevordering der Toonkunst. Aan deze muziekschool volgde Catharina Van Rennes de vakken muziektheorie, pedagogie, compositie en solozang onder Hols leiding. Ondertussen volgde ze ook nog solozang bij de beroemde zanger Johannes Messchaert (1857-1922).

Van Rennes trad in het begin van haar carrière vaak op als sopraan, maar haar toekomst ging eerder een pedagogische richting uit. Twee jaar na het behalen van haar diploma in de zangpedagogie, in 1887, solliciteerde ze naar de functie ‘lerares solozang’ aan de Utrechtse muziekschool. Deze aanstelling ging echter aan haar neus voorbij. Van Rennes voelde zich in haar eer gekrenkt en richtte na deze teleurstelling dan maar een eigen zangschool voor kinderen op. Catharina ontwikkelde een eigen lesmethode die de belevingswereld van het kind centraal stelde : muziek leren moest voor de kinderen een soort spel zijn. Met dit doel schreef ze verschillende vertellingen aan de piano zoals De avonturen van Pop Topsy, De poppenbruiloft en Het Alphabet aan de piano. Af en toe liet Van Rennes haar leerlingen zelf versjes schrijven waarvan ze de beste in haar ‘Rode Boekje’ noteerde en van muziek voorzag. Deze pedagogische innovaties bezorgden haar grote faam, met als gevolg dat ze zelfs door het Amsterdamse conservatorium als zangpedagoge werd gevraagd. Van Rennes bedankte echter voor de eer en bleef zich toeleggen op haar eigen muziekpedadogie.

Van Rennes componeerde voornamelijk vocale werken, vaak één- twee- en meerstemmige kinderliederen, waaronder Kleengedichtjes van Guido Gezelle (opus 52). Over deze bundel kende haar biograaf J.D.C. Van Dokkum in Mannen en Vrouwen van Beteekenis : Catharina Van Rennes uit 1917 volgende anekdote :

"Onder haar composities is haar bovenal lief de bundel “Kleengedichtjes” van Guido Gezelle met welke zij, behalve het publiek succes, dat zeer groot was, ook een nog aantrekkelijker intiem succes behaalde.
Met de Liedekens in proefdruk bij zich, reisde zij naar Ingoyghem, waar zij ze voorzong en voorspeelde aan den sympathieken grijzen pastoor Hugo Verriest, Gezelle’s boezemvriend, die er allerlei fijne en mooie dingen over zei, en met van aandoening trillende stem zijn spijt te kennen gaf, dat Gezelle het niet had kunnen beleven, zijn poëzie zóó begrepen en verklankt te zien… "

Deze bundel Gezelleliederen uit 1904 werd meer dan zestig keer werd herdrukt en kende vertalingen in het Engels, Frans en Duits.
Ook voor volwassenen schreef Van Rennes trouwens verschillende werken zoals Drei Quartette für Frauenstimmen (opus 24) en het erg populaire Zonnelied (opus 8) uit 1909.

De muziekpedagoge had ook nog andere ambities. Zo vond ze het erg jammer dat er in die tijd voor vrouwen nog geen dirigentencarrière was weggelegd. Het publiek was nu eenmaal nog niet erg gewoon aan vrouwen met een dirigeerstok in de hand. In 1898 ging haar droom echter toch in vervulling : bij de kroningsfeesten voor Koningin Wilhelmina dirigeerde ze een koor van een 1800-tal jongens en meisjes met begeleiding van een militaire kapel in haar eigen Oranje Nassau-Cantate (opus 33). Zij stond ook drie maal aan de bok van het Concertgebouw, in 1905 onder andere met haar eigen cantate Van de zeven zonnestraaltjes (opus 50).

Gezelleliederen van Catharina Van Rennes

Komt en 'n beidt niet meer voor zang & klavierKleengedichtjes van Guido Gezelle
> Wiegedeuntje
> Komt, o Zonne
> Gij badt op eenen berg alleen ...
> Als de Ziele luistert
> 'Ne keer dat ik achter de baan kwam gegaan ...
> Zacht is uw hand, o windeke
> Hebt compassie !
> Water, dat voorbij mij vaart ...
> Ik jeune mij daarin ...
> 't Was in de blijde Mei
> Janneke, mijn manneke
> Mij spreekt de blomme een tale
> Heer, mijn hert is boos en schuldig
> Hoe zoet is 't ...

In het kader van het Gezelleproject (in samenwerking met het Gezellecentrum)
loopt er van 24 april tot 30 juni in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen een tentoonstelling over de liedkunst op teksten van Guido Gezelle.
Deze tentoonstelling is vrij toegankelijk van maandag tot vrijdag van 10u - 12u30 en van 13u - 16u (woensdagnamiddag gesloten).

5. Nieuws uit het Vlaamse muzieklandschap
door Jan Dewilde en Annelies Focquaert

Nieuwe cd's

Narziss und Goldmund Pianotrio (Phaedra, In Flanders’ Fields, vol. 46)

Mooi repertoire op de alweer 46ste cd van de ‘In Flanders’ Fields-reeks van Phaedra, met deze keer twee pianotrio’s van Belgische componisten: het trio in C uit 1891 van Guillaume Lekeu (1870-1894) en het trio in f uit 1935 van Arthur De Greef (1862-1940).
Lekeu mag zich al een hele tijd verheugen in de belangstelling van musicologen en musici, maar ook de belangstelling voor De Greef is groeiend. Zijn lyrische trio is alleszins een mooie en waardevolle aanvulling van het repertoire.

Symphonic organ music from Paris and Brussels
Els Biesemans op het Van Bever-orgel in de Dominicanenkerk te Brussel (ET'CETERA - CODAEX KTC 1299)

Met deze opname wordt de 100e verjaardag van het Van Bever-orgel in de Brusselse Dominicanenkerk met luister gevierd. Organiste Els Biesemans, die verbonden is aan deze kerk, stelde voor de allereerste opname van dit instrument een programma samen dat cirkelt rond de as Brussel-Parijs, ten tijde van de bouw van het orgel.

Louis Vierne’s Symphonie IV werd gecomponeerd aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. Het werk begint met doordringende alarmsignalen (prelude), maakt de angst van de opgejaagde mens voelbaar (allegro en final) en blikt nostalgisch terug op een onbezonnen tijd (menuet en romance). In die periode waren Paul Gilson, Raymond Moulaert en Joseph Jongen in Brussel als leraars verbonden aan het Conservatorium. Van hen brengt de CD drie onbekende werken in een wereldpremièreopname. Paul Gilson komt aan bod met een elegische bewerking van het oud-nederlandse middeleeuwse lied 'Gequetst ben ick van binnen'; Raymond Moulaert met het symfonisch gedicht "Lazarus" uit Trois Poèmes Bibliques en Joseph Jongen met "Le bon Chival", een genrestukje over een houten hobbelpaard, dat werd gecomponeerd voor orkest hoewel een onuitgegeven handschrift ook een orgelversie doet vermoeden.

Vanuit deze periode worden dan twee historische bruggen geslagen. Eén naar César Franck, de vader van het orgelsymfonische genre. Van zijn onovertroffen Pièce héroïque zei Charles Tournemire "geen hulde aan een held, maar veeleer een overwinning op zichzelf". De andere brug is er één naar de toekomst met Vincent van Gogh - Les Fresques - Lamento van de hedendaagse Parijse componist Valéry Aubertin. Hij vond in van Gogh’s tomeloze obsessie voor kleurintensiteiten de kracht voor zijn klanken.

Deze goed gedocumenteerde en prachtig opgenomen CD geeft het orgel heel natuurgetrouw weer. Els Biesemans kent dit orgel door en door en kan daardoor alle kwaliteiten ervan met verve vertolken.

Meer informatie bij ARTS & SOUL, Renaissancelaan 40, B- 1000 Brussel,
http://www.dominicains.be/Bruxelles

Nieuwe uitgave

In december 2005 verscheen bij Gérard Billaudot Editeur (Parijs) een nieuwe uitgave van A. F. Servais’ Variations brillantes sur “God save the King”. Dit duo voor cello en viool werd in 1835 door Servais gecomponeerd samen met de Gentse violist Joseph Ghys. Goed nieuws voor alle muzikanten die al zolang uitkeken naar een nieuwe editie van dit populaire werk.

A. F. Servais – J. Ghys, Variations brillantes sur "God save the King", Paris, Gérard Billaudot Editeur, 2005 GB7882. Let wel: de uitgave is enkel te verkrijgen in de gewone muziekwinkels; Billaudot levert niet aan particulieren.

Agenda

Op 19 mei 2006 om 20 uur houdt gewezen minister van Cultuur Paul Van Grembergen een lezing over de literatuur van Robert Herberigs. Aansluitend stellen Daniel Blumenthal en Martine De Craene hun nieuwe Herberigs-cd voor.
Lezing : Raadzaal Oud Gemeentehuis, Ertvelde
Concert : Zaal De Gouden Kroon, Marktplein 3, Ertvelde

6. Een eeuw(igheid) geleden : april 1906

Een eeuwigheid geleden... op maandag 30 maart 1906 organiseerde de Deutsche Liedertafel uit Antwerpen in de concertzaal van de Dierentuin een groots benefietconcert ‘zu Gunsten der überschwemmten in den Provinzen Antwerpen und Ostflandern.’ Achttien dagen eerder, op 12 maart, hadden bijzonder zware overstromingen het Waasland en de streek rond Dendermonde geteisterd, en met dit concert wilde het koor de nood van de slachtoffers helpen lenigen.

Op het programma stond Paulus van Felix Mendelssohn-Bartholdy, in de versie met orgel. Dirigent was Felix Welcker, de dirigent van de Deutsche Liedertafel. De solisten kwamen uit verschillende Duitse operahuizen: sopraan Emma Rückbeil-Hiller (Stuttgart), alt Clara Lion (Frankfurt), tenor Paul Reimers (Berlijn) en bas Tillmann Liszewsky (Keulen). Het koor van de Deutsche Liedertafel werd versterkt met het koor van de Deutsche Gesangverein uit Brussel.

De Deutsche Liedertafel werd op 23 mei 1858 opgericht als koor van de Duitse gemeenschap in Antwerpen. Het koor waagde zich meerdere keren aan grote koorwerken, zoals Verdi’s Requiem, Die Kreuzfahrer van Gade, Bruchs Das Lied von der Glocke of de Adventsliederen van Tinel.

7. Historische tekst : 'Tot heil van uwe dochter'
door Jan Dewilde

In het omvangrijke historische archief van het Koninklijk Vlaams Conservatorium vonden we deze ongedateerde brief (vermoedelijk geschreven tijdens het directoraat van Jan Blockx). Verder commentaar overbodig:

‘Mijnheer,

Als Bestuurder volbreng ik een niet aangenamen maar strengen gewetensplicht met u zeer dringend aan te raden uwe dochter te laten afzien van de studie der piano. Het kind is met den besten iever bezield en doet al het mogelijke om vooruit te komen, maar de natuurlijke aanleg ontbreekt. Het examen afgelegd voor ons en de dames leeraressen Laenen, Leytens en Aerts heeft klaar getoond dat de juffrouw het niet [ver] brengen zal.
Het is dus voor haar welzijn, ja van ’t grootste belang voor haar later leven, zoo spoedig mogelijk eene andere betrekking te kiezen.
Ik ben zeker, Mijnheer, dat u dezen welgemeenden raad tot heil van uwe dochter zult volgen.

Met alle achting.
De Bestuurder’