Gregoir, Edouard
Biografie
Annelies Focquaert
Edouard-Georges-Jacques Gregoir (Grégoir) was muziekauteur, pianist en componist. Nadat hij zijn eerste muziekopleiding in eigen land had gekregen (waarschijnlijk van zijn vader), vertrok hij in 1837 naar Biebrich in Duitsland, waar hij net als zijn oudere broer Jacques-Mathieu-Joseph les kreeg van Christian Rummel, die kapelmeester was van de hertog van Nassau. In 1841 maakte Edouard zijn debuut als pianist in Londen, om het jaar nadien een concerttournee te ondernemen met de beroemde violistes Teresa en Maria Milanollo.
Vanaf 1844 hield hij zich bezig met de hervorming van de onderwijsmethoden en -systemen in de lagere scholen; de Belgische regering gaf hem kort nadien de opdracht om het kooronderwijs in het Belgische leger te organiseren. In 1847 en 1848 liet hij eigen werk horen in Amsterdam en Parijs. Rond 1850 werd hij muziekleraar aan de Normaalschool van Lier (Frederiks en van den Branden vermelden hiervoor de periode 1844-1856), om zich kort nadien definitief in Antwerpen te vestigen.
Gregoir zou zich hierna intens met de muziekhistoriografie gaan bezighouden. Hij werd vooral bekend door zijn historische geschriften over de muziek in België en over Belgische componisten, zoals Galerie biographique des artistes musiciens belges du XVIIIe et du XIXe siècle, Schetsen van Nederlandsche toonkunstenaars, en L’art musical en Belgique sous les règnes de Léopold I et Léopold II. Zijn bronnen worden niet steeds even getrouw geacht. Zo nam Pougin in de aangevulde heruitgave van Fétis’ Biographie universelle heel wat nuttige nota’s van Gregoir op (dat staat te lezen in Pougins biografie van Gregoir), maar Pougin zegt er wel bij dat hij ‘overigens aan Gregoir de volledige verantwoordelijkheid laat voor deze inlichtingen’.
Ernest Closson en Charles Van den Borren zijn het er in hun boek La musique en Belgique (1950) zelfs over eens dat de boeken van Gregoir van generlei waarde zijn: "Le manque d’idées générales, l’absence totale du sens des valeurs colorent au surplus, cette littérature d’une teinte de médiocrité telle que l’on a pu qualifier Gregoir de "chiffonier" de la musicologie." Dat strenge oordeel wordt intussen minder juist gevonden, getuige de lovende woorden van Doris Pyee in de RIPM-inleiding op het tijdschrift La Renaissance musicale (Parijs, 1881-1883), waar de ‘excellent collaborator’ Gregoir aan meewerkte: "There is also a valuable series entitled “Notices et biographies - Recherches sur la vie et les œuvres d’artistes-musiciens, facteurs d’orgues, historiens, etc.” by Édouard Grégoir. These articles consist of notices about musicians omitted by Fétis and Arthur Pougin in the Biographie universelle des musiciens. Their corrections are exceptionally rich in content and include many important bibliographical references." Vandaag de dag blijken Gregoirs boeken stuk voor stuk van onschatbare waarde voor het onderzoek naar Vlaamse en Belgische componisten uit de negentiende eeuw.
Gregoir was een vruchtbaar componist, hoewel de meeste bronnen zijn oeuvre over het algemeen niet hoog inschatten. Naast een groot aantal opera's, ‘odes-symphonies’, oratorio's, ouvertures, koorwerken, piano- en harmoniumwerken, kunst- en volksliederen, schreef hij ook verschillende religieuze werken, zoals missen, motetten en een Te Deum. Zijn composities werden tijdens zijn leven vrij vaak uitgevoerd, zowel in binnen- als in buitenland. In 1847 beleefde zijn historische symfonie Les Croisades, na de première te Antwerpen in 1846 een tiental uitvoeringen in Amsterdam. Gregoirs symfonisch oratorium Le Déluge werd in 1849 eveneens een tiental keer uitgevoerd in Parijs en stond daarna nog op het programma in Amsterdam. Gregoir schreef ook verschillende zang- en instrumentenmethodes waarvan L’Histoire de l’orgue uit 1865 nog herdrukt werd in 1972. Hij schreef als journalist onder meer voor Le guide musical, La Belgique musicale, La plume, La Fédération artistique, Caecilia, De Vlaamsche School, Noord en Zuid en De Vlaamsche Kunstbode. Gregoir was ook een collectioneur van muziekboeken en partituren.
Na zijn dood werden zijn muziekbibliotheek en zijn partituren aan de bibliotheek van het Antwerpse Conservatorium geschonken.
28/06/1890
Bibliografie
Eigen werk
- Gregoir, E.: Aanschouwelijk onderwijs der muziek bijzonder ingericht voor lagere scholen, Normaal-Gestichten van Onderwijzers en Onderwijzeressen, Antwerpen, 1885.
- Gregoir, E.: Adriaan Willaert. Levensschets, in: Bijdragen tot de kennis der Vlaamsche toonkunstenaars, dl. [1], Brussel, 1869.
- Gregoir, E.: Antwerpen, in: Caecilia, Algemeen Muziekaal Tijdschrijft van Nederland, jrg. 22, nr. 12, 15 juni 1865, p. 121-122.
- Gregoir, E.: Bibliothèque musicale populaire, 3 delen in 1 band, Brussel, 1877-1879.
- Gregoir, E.: Biographie des artistes-musiciens néerlandais des XVIIIme et XIXme siècles et des artistes étrangers résidant ou ayant résidé en Néerlande à la même époque, Antwerpen, 1864.
- Gregoir, E.: Bydrage tot de algemeene verbetering van den Gregoriaenschen zang en het kerkmuzyk in België, byzonderlyk opgedragen aen de Heeren onderwyzers en organisten, Lier, 1849.
- Gregoir, E.: Cornelius Verdonck: Belgisch toonkunstenaar, in: Noord en Zuid: maandschrift voor kunsten, letteren en wetenschappen, Antwerpen, jrg. 5, nr. 11, 1866, p. 679- 682.
- Gregoir, E.: De zang in de lagere scholen bijzonder in België en in Nederland, Antwerpen, 1888.
- Gregoir, E.: Des gloires de l’Opéra et la musique à Paris, 3 delen, Brussel, 1878-1881.
- Gregoir, E.: Documents historiques relatifs à l’art musical et aux artistes-musiciens, 4 delen, Brussel, 1872-1876.
- Gregoir, E.: Du chant choral et des Festivals en Belgique, Antwerpen, 1865.
- Gregoir, E.: Enseignement musical élémentaire et intuitif - écoles normales et écoles primaires, Antwerpen, 1885.
- Gregoir, E.: Essai historique sur la Musique et les Musiciens dans les Pays-Bas, Brussel, 1861.
- Gregoir, E.: Etudes sur la nécessité d'introduire le chant d'ensemble dans les écoles primaires de la Belgique, Antwerpen, 1858.
- Gregoir, E.: Galerie biographique des artistes-musiciens belges du XVIIIme et du XIXme siècle, Brussel, 1862.
- Gregoir, E.: Gregoir (Edouard), in: Galerie biographique des artistes-musiciens belges du XVIIIme et du XIXme siècle, Brussel, 1862, p. 88-90.
- Gregoir, E.: Grétry (André-Ernest-Modeste): célèbre compositeur belge, Brussel, 1883.
- Gregoir, E.: Historique de la facture et des facteurs d'orgue avec la nomenclature des principales orgues placées dans les Pays-Bas et dans les provinces Flamandes de la Belgique, Antwerpen, 1865. Heruitgegeven, met een voorwoord van Ghislain Potvlieghe, als Historique de la facture et des facteurs d'orgue avec la bibliographie musicale, in: Bibliotheca organologica: facsimiles of rare books on organs and organbuilding. - Hilversum; vol. 15, Amsterdam, 1972.
- Gregoir, E.: Histoire de l’Orgue, suivie de la biographie des facteurs d’orgue et organistes néerlandais et belges, Brussel, 1865.
- Gregoir, E.: Korte verhandeling over den gregoriaenschen zang, Antwerpen, 1845.
- Gregoir, E.: L’art musical en Belgique sous les règnes de Léopold Ier et Léopold II, rois des Belges, 1830-1880, Brussel, 1879.
- Gregoir, E.: L'enseignement du chant dans les écoles primaires en Belgique, Brussel, 1884.
- Gregoir, E.: Le chant en chœur et l’enseignement de la musique dans les écoles primaires en Belgique, Antwerpen, 1882.
- Gregoir, E.: Les artistes musiciens belges au XIXme siècle: réponse à un critique de Paris, Brussel, 1874.
- Gregoir, E.: Les artistes-musiciens belges au XVIIIme et au XIXme siècle, 3 delen, Brussel, 1885-1890, supplement: 1887.
- Gregoir, E.: Les tribulations d’un artiste-musicien à Paris en 1812: Pietro Belloni compositeur-professeur de Naples, Parijs, 1884.
- Gregoir, E.: Littérature musicale, 4 delen, Brussel, 1872-1876.
- Gregoir, E.: Méthode d'un nouveau système d'enseignement musical appropriée aux cours de chant de l'armée belge et aux établissements de l'enseignement moyen et primaire, Antwerpen, 1867.
- Gregoir, E.: Notice biographique sur François-Joseph Gossé, dit Gossec, compositeur de musique, né à Vergnies en Hainaut, Bergen (Mons), 1878.
- Gregoir, E.: Notice historique sur l'opéra français à Anvers et à Bruxelles, Antwerpen, 1877.
- Gregoir, E.: Notice historique sur les sociétés et écoles de musique d'Anvers depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, suivie de: Notices biographiques d'artistes musiciens anversois, Parijs, 1869.
- Gregoir, E.: Notice sur l’origine du célèbre compositeur Louis Van Beethoven, suivie du testament de l’illustre maître, Antwerpen, 1863.
- Gregoir, E.: Nouveau système d'exercices rhythmiques pour ténor et basse à l'usage des classes nombreuses de voix d'hommes, à l'unisson, Antwerpen, 1867.
- Gregoir, E.: Panthéon musical populaire, 6 delen, Brussel, 1876-1877.
- Gregoir, E.: Recherches historiques concernant les journaux de musique depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, Antwerpen, 1872.
- Gregoir, E.: Réflexions sur la régénération de l'ancienne école de musique flamande et sur le théâtre flamand, Antwerpen, s.a.
- Gregoir, E.: Schetsen van Nederlandsche toonkunstenaars, meest allen weinig of tot hiertoe niet gekend, Antwerpen, s.a.
- Gregoir, E.: Souvenirs artistiques: documents pour servir à l'histoire de la musique, 3 delen, Brussel, 1888-1889.
- Gregoir, E.: Theoretische en praktische methode der muzyk- en zangkunst, geschikt voor lagere, middelbare en normale scholen, Gent, s.a. [1850 volgens Frederiks en van den Branden].
- Gregoir, E.: Théorie de l’orgue, s.l., s.a.
Anderen over deze componist
- Champlin, J. en Apthorp, W.: Gregoir, Edouard Georges Jacques, in: Cyclopedia of music and musicians, dl. 2, New York, 1889, p. 189-190.
- De Schrijver, K.: Grégoir, Eduard Jacques, in Bibliografie der Belgische Toonkunstenaars sedert 1800, 1958, p. 52.
- Duyck, M.: Edouard Georges Jacques Gregoir, in:Turnhoutse koorcomponisten van de 16e eeuw tot vandaag, Turnhout, s.d., p. 57-58.
- Fétis, F.: Grégoir (Edouard-Georges-Jacques), in: Biographie universelle des musiciens et bibliographie générale de la musique par F.-J. Fétis, Supplément et Complément, publiés sous la direction de Arthur Pougin, dl. 1, Parijs, 1878, p. 418-419.
- Frederiks, J. en van den Branden, F.: Gregoir (Edward Joris Jacob), in: Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde, Amsterdam 1888-1891, p. 295-296, via www.dbnl.org/tekst/bran038biog01_01/bran038biog01_01_1608.php#a1608, online op 22 maart 2012.
- Janssens, S.: Grégoir, Edouard (Georges Jacques), in: MGG, Personenteil, dl. 7, Kassel, 2002, p. 1561.
- Janssens, T.: Kamermuziek : Edouard Gregoir [1822>1890] en Jacques Joseph Gregoir [1817>1876], in: SVM-Nieuwsbrief 35, juli 2005.
- Levaux, T.: Grégoir, Édouard (Georges Jacques), in: Dictionnaire des compositeurs de Belgique du moyen âge à nos jours, Ohain-Lasne, 2006, p. 295.
- N.N.: Berichten omtrent bekende personen; onderscheidingen; sterfgevallen, enz., in: Caecilia, Algemeen Muzikaal Tijdschrift van Nederland, jrg. 31, nr. 13, 1 juni 1874, p. 119.
- N.N.: Foreign Notes, in: The Musical Times, jrg. 31, nr. 570, 1 augustus 1890, p. 494.
- N.N.: Vlaanderens liederenschat, in: Muziek-Warande, jrg. 4, nr. 7, 1 juli 1925, p. 168.
- Potvlieghe, G.: 75 jaar geleden overleed E.G.J. Gregoir, in: De Praestant, jrg. 14, nr. 4, oktober 1965, p. 87.
- Potvlieghe, G.: Historique de la facture et des facteurs d'orgue...: E. G. J.Gregoir - Antwerpen, 1865, in: Orgelkunst, jrg. 29, nr. 1, maart 2006, p. 34-35.
- Pyee, D.: [Introduction to] La Renaissance musicale, (Paris, 1881-1883), via www.ripm.org/journal_info.php5?ABB=RNM, online op 28 maart 2012.
- Riessauw, A.: Gregoir, Edouard (Georges Jacques), via http://www.oxfordmusiconline.com/, online op 21 maart 2012.
- Robyns, J.: Grégoir [sic], Edouard Georges Jacques, in: Algemene Muziek Encyclopedie, dl. 4, Haarlem, 1981, p. 68-69.
- Roquet; F.: Gregoir, Edouardus Georgius Jacobus (‘Edouard’), in: Lexicon Vlaamse componisten geboren na 1800, Roeselare, 2007, p. 365.
- Thawsend de Londres: Poésies - Grégoir (Edouard), in: Grégoir, E.: Bibliothèque musicale populaire, ouvrage en trois volumes, dl. 2, Brussel, 1877, p. 56-57.
- Thys, A.: Edouard Gregoir, in: Historique des sociétés chorales de Belgique, Gent, 1855, p. 172.
- van den Borren, C. en E. Closson: La musique en Belgique du Moyen Age jusqu’à nos jours, Brussel, 1950, p. 243, 441.
- Wangermée, R. en Mercier, P.: La Musique en Wallonie et à Bruxelles, dl. 2, Brussel, 1982, p. 238.
- Werda, C.: Grégoir, Eduard Georges Jacques, in: Muzikaal woordenboek, Turnhout, s.d., p. 178.
Artikels
Höflich-uitgave: Les Croisades, op. 50 (1846)
Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 581
Historische teksten
Mélancolie
Grégoir (Edouard)
Vers sur la Mélancolie, poème musical pour le piano.
Antwerpse concerten, april 1865
Het tooneeljaar van onzen schouwburg werd den 5den April op eene uitmuntende wijze besloten met eene voorstelling van Mermet's Roland a Roncevaux.